Israëli’s koesteren een gezond wantrouwen ten aanzien van officiële regeringsstandpunten of andere instanties als hun eigen situatie in het geding is, maar zodra het gaat over de bezetting slikken ze alles voor zoete koek. ‘Palestijnen liegen toch altijd,’ heet het dan. Dat komt ze beter uit.
In één week, in juni 2021, stonden er in Ha’aretz drie belangrijke artikelen met vergelijkbare koppen – twee ervan gingen over Israëlische soldaten, één ging over gevangenisbewakers: ‘Israëlische soldaten gefotografeerd terwijl ze helpen bij het bouwen van illegale buitenpost op de Westelijke Jordaanoever’; Israëlische soldaten gefilmd tijdens mishandeling en met hun knieën op nek van Palestijn bij arrestatie op de Westelijke Jordaanoever’ en ‘Israëlische officieren gefilmd terwijl ze Palestijnse gevangenen slaan. Niemand gearresteerd, zaak gesloten.’
Als journalisten weten wij dat krantenkoppen gebeurtenissen kort moeten samenvatten. In deze drie gevallen is het nieuws het feit dat er gefilmd is en niet de gebeurtenis zelf: een illegale handeling begaan door gewapende troepen of gevangenisbewakers. We mogen aannemen dat degenen die de koppen maakten weten dat er niets ongewoons is aan Israëlische soldaten en gevangenisbewakers die de grenzen van hun officiële bevoegdheden overschrijden om Palestijnen aan te pakken of soldaten die kolonisten helpen bij een illegale activiteit. Ze weten heel goed dat de lichamen en het land van Palestijnen constant ten prooi vallen aan Israëlische instanties ter ordehandhaving en controle. Dat is de routine, waarover je niet voortdurend kan berichten. Maar ik denk dat dit niet de reden is voor de op elkaar lijkende bewoordingen.
Het joodse publiek in Israël gelooft niet en wil niet geloven in de verhalen van Palestijnen die getuigen van het Israëlische geweld.
De echte verklaring is, naar mijn mening, anders: het joodse publiek in Israël gelooft niet en wil niet geloven in de verhalen van Palestijnen die getuigen van het Israëlische geweld. Om dat te verhelpen vertellen wij journalisten al snel dat de incidenten waar het om gaat werden gefilmd, wat betekent dat het geweld of de overtreding zeer duidelijk te zien is.
Het zou heel goed kunnen zijn dat er, als er geen beeld zou zijn, helemaal geen verslaggeving zou plaats vinden of dat die meteen zou worden gebagatelliseerd. Dit omdat de fundamentele veronderstelling van Israëli’s is dat ‘de Palestijnen toch liegen’ in hun getuigenissen over Israëlische acties.
54 Jaar bezetting en bergen getuigenmateriaal van Palestijnen en vele onderzoeken door Israelische mensenrechtengroepen, inclusief getuigenissen van soldaten, bevestigen de Palestijnse getuigenissen – en toch domineert diezelfde fundamentele veronderstelling de journalistieke taal.
Zonder voorbehoud
Vergelijk maar eens de drie bovenstaande koppen met een andere belangrijke kop in Ha’aretz: ‘Netanjahoe beval de illegale vernietiging van documenten in zijn kantoor voordat zijn opvolger Bennett daarin kwam, zeggen bronnen’. De kop vat een gebeurtenis zonder voorbehoud samen. Het verhaal berust, voor zover je kan opmaken uit de bewoordingen, op een mondeling verslag van de journalist, niet opvisuele documentatie. Netanjahoe ontkende heftig en toch laat de kop geloof in het verhaal zien dat die bronnen hebben verteld en vertrouwen in het professionele werk van de journalist.
Militaire en politiewoordvoerders rapporteren nooit zomaar en uit vrije wil over geweld tegen Palestijnse burgers door hun organisaties. Ze rapporteren wel over geweld door Palestijnen, dat onmiddellijk de krantenkoppen haalt. Met of zonder beeldmateriaal. De urenlange mishandeling door de gevangenisbewakers van tientallen gevangenen in de Ketziot gevangenis vond plaats in maart 2019. Op dat moment werd alleen gerapporteerd dat een gevangene twee bewakers had neergestoken. Waarom zou de woordvoerder van het Israëlische gevangeniswezen de mishandeling van gevangenen door bewakers melden en waarom zouden wij de Palestijnse media geloven als ze rapporteren over zelfs voor gevangenisbewakers uitzonderlijk geweld?
Zonder het uiterst nauwgezette werk van Hamoked – Centrum voor de Verdediging van het Individu, waarvan de advocaat Nadia Daqqa getuigenmateriaal verzamelde onder de gevangenen van Ketziot om een klacht te kunnen indienen en het daarop aansluitend beroep tegen het sluiten van de zaak – zou het filmmateriaal van en het feit van de mishandeling in 2019 zelf nooit nieuws zijn geworden in juni 2021.
Onze politieke herinnering aan nieuwswaardige gebeurtenissen wordt vooral gecreëerd op het moment zelf, als de officiële woordvoerders de situatie volledig in handen hebben. Getuigenissen verzamelen van benadeelde partijen kost veel meer tijd, vooral als ze in de gevangenis zitten, in Gaza zijn gebombardeerd en beschoten, of Palestijnse boeren zijn op plaatsen die alleen met moeite kunnen worden bereikt.
Filters
Het tijdperk van het internet en breaking news heeft alleen maar gemaakt dat we nog sterker op officiële woordvoerders vertrouwen, want die hebben een onmiddellijke toegang tot de informatie. Maar wat we van hen te horen krijgen is een zorgvuldig geformuleerd verhaal dat door vele feitelijke, economische, politieke en juridische filters is gegaan al naar de behoeften van degenen die er achter zitten. In het Israëlisch-Palestijnse gevalbetekent dat de behoeften van diegenen die de macht uitoefenen, namelijk van de joods-Israëlische maatschappij die profiteert van de heerschappij over de Palestijnen.
De fundamentele veronderstelling – dat de Palestijnen liegen en de officiële woordvoerders de waarheid vertellen – is deel van het systeem en een de technieken die helpen onze heerschappij over de Palestijnen in stand te houden.
Het gezonde wantrouwen dat Israëli’s laten zien tegenover officiële mededelingen van regerings- en particuliere instanties die iets te vertellen hebben over hun sociaaleconomische situatie verdwijnt onmiddellijk als het gaat om de Israëlische bezetting. Dan bestaat het belang er in de woordvoerders te geloven. De fundamentele veronderstelling – dat de Palestijnen liegen en de officiële woordvoerders de waarheid vertellen – is deel van het systeem en een van de technieken die helpen onze heerschappij over de Palestijnen in stand te houden. De omvang van de agressie van Israël tegenover de Palestijnen is behoorlijk breed. Het is een manier van leven, een gegeven. De Israëlische maatschappij en de realiteit van de Palestijnen kan niet worden begrepen, geanalyseerd en door de media behandeld als je dat feit over het hoofd ziet. Maar als het hele publiek, als mediaconsumenten, een materieel, politiek, economische en emotioneel belang heeft in het niet veranderen van de gewelddadige realiteit, omdat het in zijn voordeel werkt, dan doen Palestijnse getuigenissen er niet meer toe. Zelfs als ze bij elkaar opgeteld een duidelijk patroon laten zien acht het Israelische publiek ze niet voldoende geloofwaardig. En in elk geval worden – zelfs als er gefilmde en geschreven documentatie bestaat en er officiële documenten zijn – de verantwoordelijken niet gestraft, omdat ze nu eenmaal met zovelen zijn.
Amira Hass is een Israëlische journalist en schrijver. Ze heeft meer dan dertig jaar ervaring als verslaggever vanuit Gaza en de Westelijke Jordaanoever en heeft meerdere grote prijzen ontvangen voor haar werk. Haar artikelen verschijnen regelmatig in dagblad Ha’aretz.
Bron: Ha’aretz 21 juni 2021. Vertaling: Max Arian.