De premisse van Apeirogon klinkt als het begin van een slechte grap: Een Ier schreef een roman over een Palestijn en een joodse Israëli. Het boek zelf beslaat zo’n beetje iedere denkbare menselijke emotie, maar grappig  is hetalles behalve. De mannen waarop Apeirogon is gebaseerd, Bassam Aramin en Rami Elhanan, verloren ieder hun dochter in  politiek geweld. De Palestijnse dochter kwam om het leven door een kogel die door een Israëlische soldaat werd gelost, de joodse dochter liet het leven na een zelfmoordaanslag van twee Palestijnen in het centrum van Jeruzalem.

Apeirogon is de wiskundige term voor een figuur met een ontelbaar, oneindig aantal zijden. Een passende titel, want de roman is een bijzonder veelkantig, teder portret van twee rouwende mannen en de hoopvolle vriendschap die tussen hen is gesmeed. Aramin en Elhanan, zijn de co-directeuren van Parents Circle. Het is hun missie geworden het verhaal van hun dochters te vertellen, op scholen en voor volle zalen. Er zijn dagen waarop ze hun getuigenis tot wel zes maal delen.

De Ierse auteur Ian McCann ontmoette de twee mannen op een dergelijke gelegenheid, in Beit Jala. McCann heeft een katholieke achtergrond, en dus een achtergrond die door conflict, oorlog en trauma is getekend. Het verhaal van Aramin en Elhanan roerde hem tot tranen, waarop hij hen aansprak. Maanden later bleven de getuigenissen door zijn hoofd spoken, hij besloot dat hij ze op papier moest zetten en vroeg hen om toestemming. Die kreeg hij.

Aramin noemt het boek een meesterwerk, Elhanan zegt dat het hem te zwaar valt het te lezen. Beide reacties zijn goed voor te stellen voor een ieder die Apeirogon heeft gelezen.

De vuistdikke roman bestaat uit 1001 korte hoofdstukken waarin de focus continu verschuift. Het perspectief kantelt van Bassam naar Rami, van Bassams dochter Smadar naar Rami’s dochter Abir, van verhalen over valken tot een anekdote over een Ierse ontdekkingsreiziger die vastberaden was de Dode Zee te bevaren. In Apeirogon worden de 1001 fragmenten aan elkaar gewoven tot een complex en veelomvattend tapijt dat vrijwel niets onaangeraakt laat, verbanden trekt van New Jersey naar de Sixtijnse Kapel, van de Westelijkse Jordaanoever naar de Noord-Ierse oorlog, van Sigmund Freud naar Jezus, Mahmood Darwish, Steven Spielberg, en zowel uit de Bijbel, de Koran en de Thora citeert. Het motto in het voorwoord van de roman illustreert perfect waarom Apeirogon al deze connecties en dwarsverbanden blootlegt, in de woorden van Rainer Maria Rilke: We leven ons leven in kringen die steeds verder uitdijen over de wereld.

De keuze voor deze alsmaar uitdijende, zichzelf soms herhalende vorm maakte de auteur omdat niemand onaangeraakt is blijft door het conflict tussen Israëli’s en Palestijnen. Sterker nog: McCann is van mening dat iedereen erbij betrokken is, en zelfs medeplichtig is. Daar zal niet iedere lezer het mee eens zijn, maar de auteur weet de verhalen van Aramin en Elhanan wel zo op te schrijven dat ze niemand onberoerd zullen laten. Het gat dat de dood van hun dochters heeft geslagen wordt invoelbaar gemaakt, net als de kracht waar de twee mannen van getuigen door elkaar niet als vijand te zien, maar zij aan zij Israël, Palestina en de rest van de wereld af te reizen en keer op keer over hun pijn te vertellen. Daardoor is Apeirogon een meeslepend pleidooi voor wederzijds begrip, dat – net als de mannen zelf – een einde probeert te maken aan de cyclus van geweld.

Auteur: Colum McCann
Titel: Apeirogon
Uitgeverij: De Harmonie

ISBN: 9789463360852
Aantal blz.: 509
Prijs: €24,90