RAMAT HASJARON – Motti Lerner (1949) is een bekende en geëngageerde toneelschrijver die de kloof tussen moreel gedrag en de werkelijkheid van een land in een eindeloos en uitzichtloos conflict met de Palestijnen tot zijn onderwerp heeft gemaakt. Hij schreef verschillende toneelstukken, waarvan de meest politiek controversiële niet werden opgevoerd in de gewone schouwburgen, maar alleen een plekje vonden in ‘fringe’-theaters. Zelf zag ik Pangs of the Messiah over de boze plannen van kolonisten in Washington en The Admission over overbodige oorlogsmisdaden ten tijde van de Israëlische Onafhankelijkheidsoorlog in het Arabisch-Hebreeuwse Theater in Jaffa.
Zijn nieuwste stuk, I was there, is een monoloog van een officier met gewetenswroeging over zijn gedrag in een van onze vele militaire acties. Zijn omgeving, de Israëlische maatschappij en de gewone man, hebben geen enkel begrip, noch geduld voor zijn morele overwegingen.
Het verhaal is simpel en indringend, gebaseerd op feiten:
Een reserveofficier bij de artillerie krijgt, tijdens de actie ‘Sterke Rots’ in 2014 in de Gaza-strook, van zijn meerderen het bevel om huizen van burgers te beschieten in Rafah, als represaille en reactie op de ontvoering van een andere officier door Hamas. Hij voert het bevel uit, met 170 Palestijnse doden en zo’n 600 gewonde burgers als gevolg. Hij ziet de verwoesting met eigen ogen. Gauw daarna realiseert hij zich dat er ‘een zwarte vlag’ over dit bevel wappert; zijn geweten begint te knagen. Hij probeert zijn twijfels in de openbaarheid te brengen, maar vindt geen gehoor, ook niet bij het leger. Hij dringt er vergeefs op aan dat het leger hem officieel en in het openbaar berecht om zo een open discussie op gang te brengen en vergaande militaire gehoorzaamheid aan de kaak te stellen.
Het stuk is al een aantal malen opgevoerd in Israël en kreeg een eervolle vermelding op het Theatronetto Festival in Tel Aviv dit jaar voor de indringende manier waarop wordt verbeeld hoe sommige soldaten die wij het veld in sturen, uit die strijd gebroken en met littekens terugkeren.
Dit stuk zou in Nederland wellicht ook succes hebben – en er is slechts één acteur voor nodig!