Israël hijst de zwarte vlag

Ondanks de lockdowns protesteren duizenden Israëli’s al maandenlang met een zwarte vlag in hun hand tegen premier Netanjahoe. De demonstranten vinden dat hij moet aftreden vanwege de corruptiezaken waarin hij is verwikkeld en zijn ontevreden over de manier waarop de regering de coronacrisis aanpakt. Inmiddels is er sprake van een heuse Zwarte Vlag-beweging.

Door: Maurits de Bruijn – 26/10/2020

Het begon allemaal afgelopen maart in de WhatsApp-groep van de Schwartzman-familie, waarin een vrouw en haar drie broers hun frustratie en woede over de recente verkiezingen uitten. De vier zijn dertigers en veertigers die werken in de technologiesector en in de wetenschap. Ze vonden dat de staat waarin ze waren opgegroeid voor hun ogen werd verwoest door Netanjahoe, die wat hen betreft democratische waarden aan zijn laars lapt. Een paar dagen later scheurden de vier wat zwarte stof van hun kleding en bonden deze aan stokken waarmee ze naar het Rabinplein in Tel Aviv togen. Honderden mensen die via social media over de demonstratie hadden gehoord, voegden zich bij de vier.
Binnen twee weken kregen de ‘Zwarte Vlaggen’ duizenden actieve supporters, wisten ze donaties binnen te halen, rechtshulp te krijgen om de demonstratiebeperkingen aan te vechten en vonden ze een aantal woordvoerders. Tegen het einde van de maand maart, was er een buzz in de media ontstaan. Israël bevond zich op dat moment in de strenge, eerste lockdown, en toch reden er dagelijks honderden auto’s naar de Knesset met zwarte vlaggen uit het raam. Op social media werden mensen opgeroepen om zwarte vlaggen aan hun balkons of veranda’s te hangen om te protesteren tegen het geweld dat de democratie werd aangedaan.

Begin mei werd de laatste hand gelegd aan het regeerakkoord tussen Blauw en Wit-leider Benny Gantz en premier Benjamin Netanjahoe. Een groep van een paar honderd Zwarte Vlag-demonstranten protesteerde toen in Tel Aviv, in een poging het akkoord te voorkomen. Een deel van de demonstranten had voor Blauw en Wit gestemd en had Gantz geloofd toen hij tijdens zijn verkiezingscampagne had beloofd niet samen te werken met Netanjahoe. Maar Gantz brak zijn belofte, en offerde zich naar eigen zeggen op voor een hoger doel.
Dit was een breekpunt voor de honderden demonstranten, die hulpeloos toekeken hoe hun droom uiteenspatte. Vervolgens richtten ze hun woede op het deel van Blauw en Wit dat had besloten samen te werken met Netanjahoe. De twee voornaamste doelwitten van de protesten waren de huizen van Blauw en Wit-leden Asaf Zamir (Minister van Toerisme) en Miki Chaimovitsj , een oud-tv-presentatrice en klimaatactiviste.
De demonstranten droegen zwarte T-shirts en hieven hun zwarte vlaggen voor de chique woning van Zamir. Met behulp van luidsprekers uitten ze boodschappen als ‘Aan de corrupte Zamir: Kom en laat je gezicht zien en luister naar wat het volk heeft te zeggen – dat je onze stemmen hebt gestolen.’ De groep las ook delen van Netanjahoes tenlastelegging voor. Maar Zamir liet zich niet zien. Ook Chaimovitsj deed dat niet, die in hetzelfde deel van Tel Aviv woont en de demonstranten kon horen schreeuwen.

Prioriteiten

Op 2 oktober, minder dan vijf maanden nadat de eenheidsregering werd ingezworen, trad Zamir af. De aanleiding was de beslissing van de regering om demonstraties te beperken tijdens de tweede Israëlische lockdown. In een woedende Facebookpost schreef Zamir dat hij erg bezorgd is voor zijn land, omdat de beslissingen van Netanjahoe zijn gevoed door vooringenomenheid. ‘Het COVID-19-probleem is slechts nummer twee op zijn prioriteitenlijstje – en dan ben ik nog optimistisch,’ schreef hij.
Chaimovitsj gooide olie op het vuur toen ze zei dat Zamir niet de enige is met dit standpunt en dat een groot deel van de Knessetleden van Blauw en Wit overweegt de samenwerking met Likoed op te zeggen. . Bovendien werd Chaimovitsj onlangs gezien bij de massademonstraties in Tel Aviv.

Het debat over de demonstratiebeperkingen heeft de strijd tussen coalitiepartners Netanjahoe en Blauw en Wit blootgelegd, en zou zelfs het begin kunnen betekenen van de opheffing van de eenheidsregering.
Netanjahoe en zijn Likoed claimen dat de massademonstraties het sterftecijfer verder opvoeren. Daarom moeten de protesten worden beperkt. Ondertussen probeert Blauw en Wit deze stappen tegen te gaan, nadat de demonstranten de druk op de partij opvoerden. Blauw en Wit werd ervan beschuldigd zich zonder slag of stoot neer te leggen bij Netanjahoes dictatorschap. In de peilingen ziet het er voor de partij erg somber uit.

De Zwarte Vlag-beweging is voor een groot deel verantwoordelijk voor het ondermijnen van Netanjahoes eenheidsregering. In het weekend van 3 oktober slaagde de Zwarte Vlag-beweging erin tienduizenden jonge en oude Israëli’s te bewegen om, ondanks de demonstratiebeperkingen, hun huizen te verlaten. De populariteit van de premier is inmiddels flink geslonken. In april had nog 57,5 procent van de Israëli’s vertrouwen in Netanjahoes aanpak van de coronacrisis, half juli was dat percentage gedaald tot 29,5%, volgens een peiling van het Israël Democratie Instituut.

Inmiddels hebben prominente figuren zich bij de beweging gevoegd zoals Carmi Gillon, de voormalige directeur van Sjin Bet, en oud-premier Ehoed Barak. Volgens de media steunt Barak de Zwarte Vlag-beweging ook financieel. Nadat de zwarte vlaggen werden gehesen, ontstonden er ook andere protestbewegingen. Zij vormen de motor achter de anti-Netanjahoe-protesten die ook tijdens de tweede Israëlische lockdown doorgaan. Maar de Zwarte Vlaggen stuiten tijdens hun protesten steeds vaker op de Israëlische politie, die de demonstraties dwarsboomt en daarbij geen geweld schuwt. In hun poging de democratie te redden, worden leden van de beweging vaak gearresteerd en een nacht vastgehouden in een cel. Ook burgers vallen de Zwarte Vlaggen aan, het zou hier om Netanjahoe-supporters gaan die zich bij een extreemrechtse groep hebben geschaard.
De grote vraag is of de groep uiteindelijk ook demonstranten van (meer) rechtse signatuur weet te trekken. Tot dusver is dat nog niet gebeurd, en dus blijft Netanjahoe de demonstraties wegzetten als wanhopige acties van radicaal links.