Het geven van een indruk van de medische aspecten van de Covid-19 epidemie is op het eerste gezicht nogal eenvoudig. Het gaat heel aardig in Israël. Na de tweede lockdown is het aantal besmettingen en sterfgevallen mooi aan het dalen. Daar zijn we dankbaar voor.

Afstand bewaren en het dragen van mondkapjes passen niet bij het gedrag van de Israëli’s. Dat was opvallend in het straatbeeld. In de supermarkten werd er wel de hand aan gehouden, tot op zekere hoogte. Zoals jullie weten worden de orthodoxen door god beschermd, dus die deden niet mee met die flauwekul, met desastreuze gevolgen. Een besmettingsgraad van 3 à 4 maal die van de seculiere bevolking was het gevolg. Ook de Arabieren hielden enorme huwelijksfeesten, en ook dat liep niet altijd goed af; met een hoog besmettingspercentage en zelfs sterfgevallen tot gevolg.

Interessant aspect van deze pandemie is dat er soms werd gedacht dat de overlevenden van de shoah de meeste psychologische problemen in de lockdown zouden krijgen. Het bleek echter dat juist de tweede generatie de meeste klachten had. Wij, de overlevenden, weten hoe het echt was, en deze pandemie is echt geen shoah, het lijkt er niet op. Onze kinderen hebben het er moeilijker mee, blijkt.

Demonstraties

De maatregel waarbij niemand zijn huis verder dan 500 meter mocht verlaten was een typische maatregel om de protest-demonstraties de kop in te drukken en had werkelijk geen enkele medische basis. De 500 meter is later uitgebreid tot een kilometer en demonstraties waren hiervan vrijgesteld. De sluiting van de synagoges was onder druk van de vrome coalitiepartners van meet af aan tot onuitvoerbaar bestempeld, en is in de praktijk nooit effectief uit de grondverf gekomen.

Er was sprake van een enorme druk op de ziekenhuizen, maar dat bleek in werkelijkheid nogal mee te vallen. Wel waren er, ondanks alle voorzorgen, veel besmettingen onder het verplegend personeel en artsen. Er zijn snel parkeergarages ingericht als corona-afdelingen, en de opvang van zieken is eigenlijk zeer soepel verlopen. Die opvang was praktisch geheel gescheiden van de normale zorg in de ziekenhuizen, met eigen ingangen.

Over de testcapaciteit zijn uitvoerige ruzies geweest tussen alle instanties die zich met corona bemoeiden. Het grote probleem bleef wat je met de gegevens doet. Als het allemaal voor de statistiek is, blijven het zinloze cijfers. Het wordt pas nuttig als je contacten kunt nagaan, en die meteen in quarantaine isoleert om verdere besmettingen te voorkomen. Daarvoor heb je om te beginnen directe testresultaten nodig, niet pas drie of vier dagen later, tijd waarin de patiënt rustig kan rondlopen en doorgaat met besmetten. De snelheid van de testresultaten is inderdaad verkort, maar de follow-up bleef afhankelijk van de verkregen informatie van de zieke, en daar bleven veel belangrijke gegevens achterwege, uit onwil of uit vergeetachtigheid.

Economische prijs

Het medische aspect van deze pandemie is, tot mijn spijt, niet los te zien van de politieke kanten ervan, die misschien wel zwaarder wogen bij sommige beslissingen. Er is economisch een enorme prijs voor het succes betaald. Israël heeft nu, na de maatregelen die genomen zijn om corona in te perken, een miljoen werklozen. Vooral de horeca en kleine zelfstandigen zijn de dupe geworden van de lockdown. Winkels zijn dicht, en wie de regels overtreedt, krijgt enorme boetes. Van de beloofde tegemoetkomingen voor de geleden financiële verliezen is in de praktijk door de regering slechts een fractie betaald. Winkeliers klagen over het gebrek aan alles, want de vaste lasten gaan door en de inkomsten zijn gestopt. Gedwongen sluitingen van winkels en faillissementen zijn aan de orde van de dag.

Je kunt niet naar deze pandemie kijken zonder de belangen mee te wegen van onze premier Netanjahoe, die al zijn kaarten zette op het onmogelijk maken van de massale demonstraties tegen zijn beleid. Met gedeeltelijk succes.

Ook de verschillende ministeries, onderwijs, gezondheid, en andere, zaten elkaar voortdurend in de haren. Vergeet niet dat we 36 ministeries rijk zijn, waarvan de meesten niets anders te doen hebben dan elkaar dwars te zitten waar mogelijk. En de corona-tsaar Professor Ronni Gamzu, werd steeds gekortwiekt in zijn op zichzelf goede planning. Vooral zijn plan om juist alleen de meest besmette steden af te sluiten, de zogenaamde ‘rode’ districten, en dat waren niet geheel toevallig de vrome concentraties, selectief in hun vrijheid te beperken en dus niet heel Israël plat te leggen, werden systematisch tegengewerkt. Bovendien werden er in de discussies vergelijkingen getrokken, zoals demonstraties versus sjoelbezoek, en zwembaden en het strand versus rituele baden, die niet deugden omdat het verschil in besmettingsgevaar onvergelijkbaar is. Want ‘alle burgers zijn immers hetzelfde’. Zo werden appeltjes en peertjes tegen elkaar afgewogen: ‘als dit niet mag, dan dat ook niet’. Dit vormde een obstakel voor rationele beslissingen, uitsluitend gebaseerd op besmettingsgevaar, en leidde tot compromissen tussen de politici die onbegrijpelijke maatregelen tot gevolg hadden, waar het publiek geen begrip voor had en dus niet aan meewerkte.

Synagoges

In veel landen werd gewezen op het vertrouwen dat een bevolking moet hebben in de beperkingen die regeringen opleggen, dat de beslissingen op duidelijke medische gronden genomen moeten worden en geen enkel eigenbelang mogen dienen. Dat heeft in Israël vaak ontbroken. Daarnaast was er aanvankelijk ook weinig medische ervaring met corona, wie meer ontvankelijk is en wie meer risico loopt op besmetting – die informatie kwam pas geleidelijk bij het voortschrijden van de ziekte over de wereld beschikbaar. Het idee van groepsimmuniteit is niet echt tot stand gekomen, mede omdat er stemmen opgaan dat immuniteit tegen het corona-virus mogelijk slechts tijdelijk is.

De orthodoxen, die steeds de belangrijke medestanders en steunpilaren in de regering van Netanjahoe zijn, bleven hardnekkig samenscholen in hun leerscholen en synagoges bleven de facto open, zonder enige voorzorg tegen corona, zoals mondkapjes of afstand bewaren, in acht te nemen. De politie was zeer terughoudend daartegen hardhandig op te treden. Dat zou er ook slecht uitzien op het avondnieuws, en termen als ‘nazi’s’ waren bij de conflicten die ontstonden, niet van de lucht. De besmettingscijfers in deze groep liggen daardoor ver boven die van de gemiddelde bevolking van Israel. Maar het idee om actieve, verstandige beperkende voorzorgen op dit punt te nemen, werd door Netanjahoe meteen afgekapt als politiek niet opportuun.
De economische prijs die betaald gaat worden voor het succes van de daling van het aantal besmettingen zal ons nog lang achtervolgen.

Palestijnse gebieden

De coronapandemie op de Westelijke Jordaanoever lijkt relatief stabiel te blijven. Het contact tussen kolonisten en Palestijnen is veel intensiever dan we vaak denken: veel Palestijnen werken voor Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever. In Gaza, waarover de meest verontrustende voorspellingen werden gedaan, is de toestand inzake corona veel beter dan werd verwacht. Waarschijnlijk heeft de afsluiting daar ook positieve gevolgen. De contacten met Israël en Israëli’s zijn slechts incidenteel. De ‘Jerusalem Post’ meldde onlangs dat in het overbevolkte Gaza een combinatie van koortsmeting en desinfectie met ontsmettingsspray wordt uitgevoerd bij veelbezochte winkels en dat zou de verspreiding van het virus sterk indammen.

Het is duidelijk dat landen die een traditie hebben van enige zelfdiscipline onder de bevolking het beter doen op het punt van het dragen van mondkapjes en het houden van afstand dan landen waar de bevolking het niet zo nauw neemt met de voorzorgsmaatregelen. Het van boven opleggen van contactbeperkingen tussen bevolkingsgroepen, zoals in een lockdown, is nooit weg, en heeft ook vrucht afgeworpen als je de enorme kosten en de schade van het stilleggen van de economie buiten beschouwing laat. Ook de leerachterstand van onze jeugd, gevolg van het veelvuldig sluiten van de scholen, zal niet snel verholpen zijn. Want het onderwijs met ‘Zoom’ lijkt niet echt te werken, zeker niet in de laagste klassen. Ik denk dat we er nog niet helemaal zijn en dat het ontwikkelen van betrouwbare vaccins ook nog niet klaar is, de pr daarover is nogal prematuur. Het gaat allemaal langer duren dan we hoopten.