
Hoe groot is de kans dat het verschrikkelijk ingewikkelde en langdurige
Israëlisch-Palestijnse conflict ooit wordt opgelost door machthebbers die al
decennia op hun plek zitten? Niet erg groot, daar zijn de meesten het over eens.
Nu Israël en de Palestijnen op een bloedig dieptepunt zijn beland, klinkt de roep
om nieuwe, betere leiders sterker dan ooit.
Dit artikel is geschreven door oud-SIVMO-medewerker Jan Tourkov.
Niet de minste om op te roepen tot nieuw leiderschap was de Amerikaanse senator
Chuck Schumer. In een historische speech haalde hij uit naar Benjamin Netanyahu,
die “zijn eigen politieke overleven boven het belang van Israël stelt”. Met het optreden
in Gaza dreigt Netanyahu van Israël een “paria” te maken. Volgens Schumer is
Netanyahu een obstakel voor vrede geworden. De oplossing: aftreden en ruimte
maken voor nieuwe verkiezingen.
Dat is een harde veroordeling door de belangrijkste Democraat in de Amerikaanse
senaat. Schumer, zelf joods, staat al 25 jaar bekend als trouwe bondgenoot van
Israël. Andere prominente Democraten sloten zich inmiddels bij hem aan. President
Biden ging niet zo ver, maar ook hij neemt steeds meer afstand van de Israëlische
aanvallen op Gaza.
Veiligheid, democratie, vrede
Het tekent het afbrokkelende aanzien van Netanyahu. En niet alleen in het
buitenland: driekwart van de Israëli’s wil dat de premier vertrekt. De man die bijna
dertig jaar geleden voor het eerst aan de macht kwam wordt nu door bijna iedereen
verantwoordelijk gehouden voor het verwaarlozen van de Israëlische veiligheid – hoe
kon Hamas het land anders zo totaal verrassen op 7 oktober?
Anderen rekenen Netanyahu nog veel meer aan. Vooral het beschadigen van de
rechtsstaat in Israël, al dan niet om zelf onder een corruptiezaak uit te komen. Vorig
jaar gingen honderdduizenden Israëli’s de straat op om hiertegen te protesteren. Een
veel kleinere groep neemt Netanyahu ook kwalijk dat hij de Palestijnen steeds tegen
elkaar uitspeelde om het vredesproces onmogelijk te maken. Waardoor de wanhoop
onder Palestijnen jarenlang alleen maar is toegenomen.
Israël is toe aan nieuw leiderschap, zoveel is zeker. Maar hetzelfde geldt minstens zo
sterk voor de Palestijnen.
Corrupt en verdeeld
Terwijl Hamas een geweldsuitbarsting ontketende die al aan tienduizenden mensen
het leven heeft gekost, liet Mahmoud Abbas zich nauwelijks zien of horen. De man
die al negentien jaar de Palestijnse President is, kan niets betekenen voor de burgers
in Gaza. En ook op de Westelijke Jordaanoever, waar de laatste tijd dagelijks doden
vallen, heeft Abbas maar weinig gezag. Wel schoof hij een vertrouweling naar voren
als nieuwe premier, wat onmiddellijk een nieuwe ruzie met Hamas opleverde.
Het is niet voor niets dat Schumer niet alleen Netanyahu, maar ook Abbas een
obstakel voor vrede noemde. Fatah en Palestijnse Autoriteit zijn berucht vanwege de corruptie. De constante verdeeldheid, onderling en met Hamas, drijft Palestijnen uit elkaar. De laatste verkiezingen zijn achttien jaar geleden. Nieuwe verkiezingen
werden in 2021 afgeblazen door Abbas, overduidelijk omdat hij geloofde dat hij niet
zou winnen.
Iemand die de Palestijnen niet vertegenwoordigt, kan niets bereiken in het
vredesproces. Net als Israël heeft ook Palestina dringend een beter boegbeeld nodig.
Wie dan wel?
De moeilijkste vraag is alleen: wie kan het dan wél doen? Wat Israël betreft lieten de
Amerikanen hun antwoord alvast doorschemeren. In plaats van Netanyahu nodigden
ze Benny Gantz uit voor topoverleg in Washington. De Israëlische minister is bepaald
geen vredesduif, maar wel gematigder dan de premier. En Gantz wist Netanyahu al
eens bijna te verslaan in de Israëlische verkiezingen.
Wat Palestina betreft wordt Marwan Barghouti vaak genoemd. Op het eerste gezicht
is dat vreemd: Barghouti is veroordeeld voor moord en zit in een Israëlische
gevangenis. Hij was militieleider voor Fatah tijdens de Eerste en Tweede Intifada.
Geen basis voor verzoening, zou je zeggen.
Een leider die hoop geeft
Maar Barghouti heeft zich ook op verschillende momenten uitgesproken voor het
vredesproces en een tweestatenoplossing. Bovendien laten actuele peilingen zien
hoe populair Barghouti is onder de Palestijnse bevolking, zowel op de Westoever als
in Gaza. Hij is niet ‘besmet’ door de ongelijke en uitzichtloze samenwerking met
Israël, zoals Abbas en andere politici dat wel zijn. Als er nu verkiezingen zouden zijn,
zou Barghouti ze waarschijnlijk winnen.
En dat is precies wat telt. Barghouti is écht geloofwaardig als leider van een
toekomstige Palestijnse staat. Ami Ayalon, nota bene voormalig hoofd van de
Israëlische veiligheidsdienst, riep begin dit jaar op om Barghouti vrij te laten. Volgens
Ayalon is dat in het belang van Israël: “Wij, Israëli’s, krijgen pas veiligheid als zij, de
Palestijnen, hoop hebben.”
Het valt te hopen dat de nieuwe leiders aan beide zijden beter van dit idee
doordrongen zijn dan hun voorgangers.
Blijf op de hoogte.Schrijf u in voor de maandelijkse nieuwsbrief: